پوشش گیاهی     15

لاله

در گویش دشتستان ، لاله به معنی بوته ی هندوانه است که نه تنها به یک بوته ی آن ، بلکه به یک مزرعه ی آن نیز لاله می گویند . مردم بنار در اواخر اسفند تا اوایل فروردین ، تخم های هندوانه را به مدت سه روز در ظرف پر از آبی ریخته و خیس می کنند تا آماده ی جوانه زدن بشود آنگاه به ترتیبی که در قسمت کشاورزی به طور مشروح به آن پرداخته ایم ، آن را می کارند . لاله گیاهی خزنده است و هنگامی که به کمال می رسد ، گل زرد رنگ و زیبایی می آفریند که با رشته ای زرد همراه است که به « دَشکه » ( نخ خیاطی ) معروف است . پس از مدتی کوتاه ، گل به هندوانه تبدیل می شود و اندک اندک رشد می کند . کسانی که هندوانه می کارند ، تمام وقت خود را صرف خدمت به آن می کنند .  اول تعداد بوته های روییده در هر قسمت را به یک یا دو بوته تقلیل می دهند تا قوی تر بشوند . آنگاه که اندکی رشد کرد ، زمین اطراف آن را با نوک داس شخم می زنند تا امکان نفوذ هوا و رشد ساقه ها و ریشه بیشتر فراهم شود و گیاهان هرز اطراف آن نیز از بین برود . به این کار « اُهانه » می گویند حتی شب ها نیز در میان بوته ها می خوابند و از محصول آن نگهداری می کنند .  . هندوانه دوام زیادی ندارد و اوج ثمر دهی آن یک ماه است . پس از آن باد های گرم دشتستان می وزد و هندوانه خشک می شود ( می میرد ) . در این هنگام ، جالیزبان اعلام می کند که مزرعه را نمی خواهد . هندوانه های مانده در مزرعه عمومی اعلام می شود و بوته های آن برای دام ها از زمین کنده می شوند و گله ی گوسفندان نیز جای آن را می چرد تا اثری از آن باقی نماند . در دشتستان و به تبع آن در بنار آب شیرین ، به هندوانه ،  « خیار سرد » می گویند .

نوعی دیگر لاله نیز وجود دارد که به لاله ی گرم معروف است . بوته ی لاله ی گرم از لاله  زمخت تر و برگ های آن خشن تر و دارای پرز است . برگ های آن نیز برخلاف برگ لاله که اطراف آن بریده بریده است ،  دایره ای و جهش آن به سمت بالا بیشتر است . در هر مزرعه ی هندوانه ، تعداد اندکی لاله ی گرم کاشته می شود . به محصول این گیاه « کَرکو » می گویند . کرکو هنگامی که کوچک است برای خورش کرکو « او کرکو – آب کرکو » نیز استفاده می شود که بسیار خوش مزه است و هنگامی که به کمال رسید ، رو به زردی می گذارد و از آن هنگام به بعد به « خیار زرد » معروف می شود . وقتی که تمام پوست بیرونی  این میوه زرد شد ،  بسیار نرم ، خوش مزه و خوش بو می شود به نحوی که وقتی آن را می شکافند ، بوی آن تا مسافت زیادی می رسد . برخلاف خیار سرد  که باید برسد و گوشت آن سرخ یا در اندک مواردی زرد بشود تا قابل استفاده باشد ، خیار گرم در همه ی مراحل آن قابل استفاده است      .